NLP复习之向量语义

发布时间 2023-12-26 17:45:19作者: PlutoWan

向量语义

词汇语义

  • 语义概念(sense or concept)是单词含义(word sense)的组成部分,词原型可以是多义的。

  • 同义词是指:在某些或者全部的上下文中,单词之间有相同或近似含义

  • 可能没有完全相同含义的同义词例子!

    即使在很多情况下(上下文语境),单词间的含义是相同的。

    但仍然有可能因为礼貌(politeness),俚语(slang),流派(genre)等其他因素导致不会完全相同。

向量语义

  • 将语义定义为基于分布的一个空间向量

  • 一个单词 = 一个向量

    同义词定义为语义空间中相邻的词

    通过查看文本数据中的附近词来自动构建向量空间

  • 词向量可以称为词嵌入(embeddings),因为该向量嵌入在一个向量空间中。

  • 两种词嵌入

    • Tf-idf:

      主要用于信息检索的一种常用模型

      会生成较为稀疏的词向量

      单词由附近单词计数有关的简单函数来表示

    • Word2vec:

      会生成较为稠密的词向量

      通过训练一个分类器来预测一个单词出现在某一语境中的概率,来生成表示

相似度度量

  • 两个向量的点积是一个标量

    \[\text{dot product}(v,w)=v \cdot w=\sum_{i=1}^{N}v_iw_i \]

    • 点积的结果如果值越大,说明两个向量之间在相同维度上有较大的值。因此,点积可以作为一种向量之间相似度度量的方法。
    • 点积适合高纬度向量,如果向量维度越高,点积的结果值也会越高。
  • 余弦相似度

    \[\cos(v,w) = \frac{v \cdot w}{|v||w|} = \frac{\sum_{i=1}^{N}v_iw_i}{\sqrt{\sum_{i=1}^{N}v_i^2}\sqrt{\sum_{i=1}^{N}w_i^2}} \]

    • 基于向量a和b的点积:

      \[a \cdot b = |a||b| \cos{\theta} \]

    • \(-1\)表示两个向量在相反方向;\(+1\)表示两个向量方向一致;\(0\)表示两个向量正交。

TF-IDF

单词t在文档d中的\(tf-idf\)值表示为

\[w_{t,d} = tf_{t,d} \times idf_t \]

\(tf_{t,d}\)有两中计算方式,一种是\(tf_{t,d} = count(t,d)\),但更常见的是用log函数对计数进行处理:

\[tf_{t,d} = \log_{10}(count(t,d)+1) \]

\(df_t\)代表单词t在多少个文档中出现,N表示数据集中文档的总数,有

\[idf_t = \log_{10}(\frac{N}{df_t}) \]

word2vec

word2vec 的直觉是,我们不会计算每个单词 w 在例如杏子附近出现的频率,而是在二进制预测任务上训练分类器。

给定一组正采样和负采样,以及一组初始词向量,

算法的学习目标是将这些初始向量训练为:

•最大化目标词和上下文词对(w , cpos )的相似性,

•最小化反例中目标词与反例上下文词对 (w , cneg) 的相似性。

sigmoid函数

\[y = \sigma(z) = \frac{1}{1 + e^{-z}} \]

值域为 \([0,1]\)

将点积转化为概率

  • \(P(+|w,c) = \sigma(c \cdot w) = \frac{1}{1 + \exp(-c \cdot w)}\)

  • \(P(-|w,c) = 1 - P(+|w,c) = \sigma(-c \cdot w) = \frac{1}{1 + \exp(c \cdot w)}\)

  • 假设上下文单词相互独立,并且将它们的概率相乘:

    \[\begin{aligned} P(+|w, c_{1:L}) = \Pi_{i=1}^{L} \sigma(c_i \cdot w)\\ \log P(+|w, c_{1:L}) = \sum_{i=1}^{L} \log \sigma(c_i \cdot w) \end{aligned} \]

  • 将损失函数(公式6.34)各项偏导数进行求解,并使得推导结果分别为公式6.35,6.36,6.37。

    \[\begin{aligned} L_{CE} &= - \log{[P(+|w, c_{pos}) \Pi_{i=1}^k P(-|w, c_{neg_i})]} \\ &= - [\log{P(+|w,c_{pos})}+\sum_{i=1}^k \log{P(-|w,c_{neg_i})}] \\ &= -[\log{\sigma(c_{pos} \cdot w)} + \sum_{i=1}^k \log{\sigma(-c_{neg_i} \cdot w)}] \end{aligned} \tag{6.34} \]

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{pos}} = [\sigma(c_{pos} \cdot w)-1]w \tag{6.35} \]

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{neg}} = [\sigma(c_{neg} \cdot w)]w \tag{6.36} \]

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{w}} = [\sigma(c_{pos} \cdot w)-1]c_{pos}+\sum_{i=1}^k [\sigma(c_{neg_i} \cdot w)]c_{neg_i} \tag{6.37} \]

    We'll start by finding the partial derivative with respect to \(c_{pos}\):

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{pos}}=\frac{\partial}{\partial c_{pos}} = (-[\log{\sigma(c_{pos}·w)}+\sum_{i=1}^{k} \log{\sigma(-c_{neg_i}·w)}]) \]

    Using the chain rule, we have:

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{pos}} = -\frac{1}{\sigma(c_{pos}·w)} \frac{\partial}{\partial c_{pos}} \sigma(c_pos·w) \]

    Recall that the derivate of the sigmoid function with respect to \(x\) is given by:

    \[\frac{\partial}{\partial x} \sigma(x) = \sigma(x)(1-\sigma(x)) \]

    Applying this to our equation, we get:

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{pos}} = -\frac{1}{\sigma(c_{pos}·w)}·\sigma(c_{pos}·w)·(1-\sigma(c_{pos}·w))·w \]

    Simplifying further:

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{pos}} = [\sigma(c_{pos}·w)-1]w \tag{6.35} \]

    Next, we find the partial derivative with respect to \(c_{neg}\):

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{neg}}=\frac{\partial}{\partial c_{neg}} = (-[\log{\sigma(c_{pos}·w)}+\sum_{i=1}^{k} \log{\sigma(-c_{neg_i}·w)}]) \]

    Using the chain rule and the derivative of the sigmoid function, we have:

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{neg}} = \sum_{i=1}^{k} \frac{1}{\sigma(-c_{neg_i}·w)} \frac{\partial}{\partial c_{neg}} \sigma(-c_{neg_i}·w) \]

    Simplifying further:

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial c_{neg}} = [\sigma(c_{neg}·w)]w \tag{6.36} \]

    Using the chain rule and the derivative of the sigmoid function, we have:

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial w} = - \frac{1}{\sigma(c_{pos}·w)} · \frac{\partial}{\partial w} \sigma(c_{pos}·w) - \sum_{i = 1}^{k} \frac{1}{\sigma(-c_{neg_i}·w)} \frac{\partial}{\partial w} \sigma(-c_{neg_i}·w) \]

    Using the derivative of the sigmoid function, we have:

    \[\frac{\partial}{\partial w} \sigma(c_{pos}·w) = \sigma(c_{pos}·w)·(1-\sigma(c_{pos}·w))·c_{pos}\]

    and

    \[\frac{\partial}{\partial w} \sigma(-c_{neg_i}·w) = \sigma(-c_{neg_i}·w)·(1-\sigma(-c_{neg_i}·w))·(-c_{neg_i}) \]

    Simplifying further, we have

    \[\frac{\partial L_{CE}}{\partial w} = [\sigma(c_{pos}·w)-1]c_{pos}+\sum_{i=1}^{k}[\sigma(c_{neg_i}·w)]c_{neg_i} \tag{6.37} \]