猕猴桃 bHLH 转录因子家族的鉴定及生物信息学分析

发布时间 2023-06-08 16:11:38作者: Mjx1999

猕猴桃 bHLH 转录因子家族的鉴定及生物信息学分析

参与人员:毛甲绪22020080029;陶蓉22020080040;郑慧敏22020080071;沈智峰22020080032

背景

在植物中,第一个被发现的 bHLH 超基因家族成员是玉米 R 基因,实验证明其在花青素合成中起到关键作用(Ludwig et al.1989)。随后,越来越多的 bHLH 被证明参与到了更广泛的生理途径中,其中包括调节光信号(Roig-Villanova et al.2007,Leivar et al.2008);激素信号转导(Lee et al.2006);响应机械损伤、干旱、高盐、氧化胁迫(Babitha et al.2015)低温胁迫(Jin et al.2016,Feng et al.2012)、缺铁反应(Huang and Dai 2015,Zhao et al.2016);共生铵运输(Kaiser et al.1998)和类黄酮类物质合成(Matus et al.2010)。

越来越多的证据表明,植物在应答逆境胁迫过程中,Ca2+ 信使、ROS MAPK 级联以及 WRKY bZIP 等多种转录因子组成的信号网络起到了至关重要的作用。因此剖析这些信号网络和阐明机制对于了解植物防御反应具有非常重要的作用,但是目前对该方面的认识还存在一定的欠缺,需要更进一步的深入研究。

bHLH 转录因子是植物中最大的转录因子家族之一,仅次于 MYB 转录因子,在植物应答逆境过程中起到了至关重要的作用。植物在单独或者同时应答多种生物和非生物胁迫时,多个基因在转录水平上发生转录重排并引发下游某些防御反应对于植物应答生物胁迫和非生物胁迫非常重要。bHLH基因在病原菌侵染过程中同样起作用。

已报道的在植物中的 bHLH 家族全基因组鉴定中,拟南芥有161bHLH家族成员,水稻166个,番茄159个,还有许多非模式植物,如马尾松、苹果、桃子等也相继被报道,猕猴桃(Actinidia chinensis)作为我国本土的一种重要经济果实,其Vc含量丰富,是当之无愧的水果之王,其 bHLH 家族全基因组尚未被揭示。

1 实验方法

1.1猕猴桃 bHLH 转录因子家族鉴定

在猕猴桃基因组数据库(http://kiwifruitgenome.org/)下载所需文件。在 Pfam 数据库(http://pfam-legacy.xfam.org/)中以 bHLH 结构域(PF00010)的隐马尔可夫模型(HMM)作为查询对象,使用 TBtools 软件在猕猴桃蛋白组中进行搜索,提交到 NCBI 上的保守结构域数据库 CDD https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Structure/bwrpsb/bwrpsb.cgi)进行搜索鉴定。并使用 ExPASy网站(https://web.expasy.org/protparam/)分析理化参数(分子量、等电点、氨基酸组成成分、原子组成等)。

1.2 猕猴桃 bHLH 家族蛋白基序(motif)分析

MEME 在线工具(http://web.mit.edu/meme_v4.11.4/share/doc/meme.html)识别保守基序,参数设置为:保守基序个数为3,重复次数为零次或一次,其他为默认值。

1.3 猕猴桃 bHLH 家族染色体位置和基因重复分析

TBtools 软件根据基因结构注释文件进行基因在染色体上的定位分析,并根据结果对基因重复情况进行分析。

1.4 猕猴桃 bHLH 家族系统进化分析

MEGA  5.0 中的邻距法(NJNeighborjoining)构建系统发育树,其中校验参数 Bootstrap=1 000。利用 MEGA 5.0 构建 AcbHLH 基因的个体系统发育树和来自 2 个物种AtbHLH AcbHLH bHLH 基因的综合系统发育树,并对猕猴桃 bHLH 基因家族进行分类。

2 结果与分析

2.1 转录因子家族成员鉴定

利用是否含有保守结构域 bHLH 基序( PF00010初步获得 214  bHLH 候选基因cdd-search hummer 网站对结构域进行预测分析后,最后得到 159 个猕猴桃 bHLH基因家族成员,将这 159 个成员命名为AcbHLH 001~159,提交 ExPASy 网站对蛋白序列理化性质进行分析后汇总如表一。

1 猕猴桃中鉴定出的 AcbHLH 基因家族成员及其基本特性

Table 1    The AcbHLH gene family members in Actinidia chinensis and their basic characteristics

基因ID

原始ID

氨基酸/aa

分子量/Da

等电点/PI

不稳定指数

脂肪系数

总平均亲水指数GRAVY

AcbHLH001

Ach00g239761.2

387

42884.90

5.34

53.41

66.82

-0.628

AcbHLH002

Ach00g129161.2

320

35316.73

6.11

53.10

75.59

-0.630

AcbHLH003

Ach24g233831

255

28680.91

9.20

49.85

89.73

-0.491

AcbHLH004

Ach14g401621.2

426

47589.50

6.28

44.77

78.43

-0.491

AcbHLH005

Ach00g090241.2

278

30867.99

8.43

62.63

73.99

-0.516

AcbHLH006

Ach21g348771

287

31714.80

5.62

58.77

86.76

-0.396

AcbHLH007

Ach00g067431.2

263

28449.77

7.77

57.06

66.50

-0.651

AcbHLH008

Ach26g084581.2

317

34968.10

8.17

48.93

89.62

-0.248

AcbHLH009

Ach03g030051.2

296

31766.79

5.28

54.09

84.39

-0.253

AcbHLH010

Ach23g359571

493

54752.64

6.22

40.76

79.43

-0.437

AcbHLH011

Ach00g477371.2

160

17644.99

5.93

45.47

98.69

-0.280

AcbHLH012

Ach04g049191.2

316

34724.77

5.93

53.23

75.98

-0.460

AcbHLH013

Ach08g030801.2

282

31604.17

4.73

56.53

64.26

-0.544

AcbHLH014

Ach04g087151.2

278

30961.07

5.58

61.69

81.83

-0.430

AcbHLH015

Ach05g207091.2

393

43871.80

9.13

50.20

72.93

-0.610

AcbHLH016

Ach08g104421.2

593

66119.54

6.64

51.44

76.12

-0.498

AcbHLH017

Ach26g271161.2

233

26176.35

6.76

49.16

60.69

-0.775

AcbHLH018

Ach00g367441

254

28462.27

8.20

69.34

87.20

-0.407

AcbHLH019

Ach08g181261

176

19726.56

9.10

29.53

80.91

-0.535

AcbHLH020

Ach21g211521.2

818

88828.88

5.80

46.31

77.35

-0.339

AcbHLH021

Ach26g217751.2

272

30571.42

5.77

56.98

81.73

-0.683

AcbHLH022

Ach25g373971.2

211

23947.59

7.06

41.76

55.45

-0.904

AcbHLH023

Ach00g271541

246

28116.79

5.55

63.48

78.54

-0.527

AcbHLH024

Ach05g432931.2

343

38662.48

5.30

53.15

79.27

-0.590

AcbHLH025

Ach01g235091.2

380

40558.85

5.35

41.76

59.68

-0.306

AcbHLH026

Ach00g374511

189

21297.56

11.08

73.12

79.10

-0.749

AcbHLH027

Ach16g465301.2

282

30960.37

5.93

63.27

67.09

-0.723

AcbHLH028

Ach17g464411.2

446

49396.71

5.04

69.58

75.90

-0.715

AcbHLH029

Ach18g071731.2

572

65039.95

5.39

48.01

80.77

-0.451

AcbHLH030

Ach10g189921.2

627

68336.32

5.26

48.26

70.43

-0.527

AcbHLH031

Ach00g445451.2

220

24088.61

8.70

50.39

63.00

-0.391

AcbHLH032

Ach08g253811.2

356

39694.10

5.18

63.74

84.63

-0.475

AcbHLH033

Ach00g021041.2

289

31874.25

5.41

65.78

65.88

-0.616

AcbHLH034

Ach24g054201

293

31425.43

5.29

56.39

83.24

-0.278

AcbHLH035

Ach06g232701.2

391

43461.47

5.33

55.38

65.88

-0.653

AcbHLH036

Ach20g368981

243

27658.45

5.08

60.30

88.31

-0.459

AcbHLH037

Ach00g104991.2

254

27878.35

8.08

46.83

69.17

-0.569

AcbHLH038

Ach11g336631.2

248

27436.25

4.82

69.10

64.48

-0.714

AcbHLH039

Ach14g313661.2

434

48072.20

6.37

48.96

82.88

-0.421

AcbHLH040

Ach00g061231.2

478

53789.14

8.35

59.56

78.58

-0.494

AcbHLH041

Ach08g104681.2

517

57585.97

5.62

40.56

77.83

-0.451

AcbHLH042

Ach26g253521.2

237

26486.70

8.48

48.36

67.09

-0.719

AcbHLH043

Ach00g281761

251

28311.25

8.69

47.73

79.96

-0.456

AcbHLH044

Ach00g346471.2

212

23541.38

8.83

41.88

65.75

-0.692

AcbHLH045

Ach13g458711.2

330

37101.37

6.90

58.46

77.36

-0.338

AcbHLH046

Ach01g088391

352

38449.41

5.49

56.22

86.96

-0.388

AcbHLH047

Ach21g394631.2

291

31663.39

5.43

57.02

74.50

-0.488

AcbHLH048

Ach04g361801.2

336

37646.47

5.56

55.33

55.51

-0.838

AcbHLH049

Ach00g105191

292

32481.17

5.24

57.96

70.45

-0.661

AcbHLH050

Ach00g480881.2

254

28480.35

8.73

62.74

83.74

-0.409

AcbHLH051

Ach18g092921.2

152

17726.97

8.83

72.61

71.78

-0.998

AcbHLH052

Ach07g463871.2

603

66643.75

6.16

39.80

75.85

-0.496

AcbHLH053

Ach07g157501

274

30982.42

6.32

60.57

78.54

-0.325

AcbHLH054

Ach02g293201

246

27610.86

6.00

64.35

83.21

-0.761

AcbHLH055

Ach13g309021.2

294

33001.02

5.11

47.18

77.99

-0.563

AcbHLH056

Ach05g147821.2

350

39542.57

6.10

52.49

79.06

-0.560

AcbHLH057

Ach04g249371.2

348

37821.13

6.10

57.86

60.55

-0.727

AcbHLH058

Ach25g177941.2

500

55699.43

8.81

38.20

76.24

-0.455

AcbHLH059

Ach23g359461

296

31436.58

5.91

41.23

75.24

-0.282

AcbHLH060

Ach00g033091

94

10671.23

10.27

86.88

71.70

-0.971

AcbHLH061

Ach26g405101.2

275

30683.46

8.82

44.79

88.95

-0.249

AcbHLH062

Ach01g326561.2

473

53421.63

6.14

60.96

80.78

-0.485

AcbHLH063

Ach02g292881.2

104

12186.45

7.92

87.31

45.87

-1.227

AcbHLH064

Ach15g111891.2

307

34254.41

8.48

58.56

61.27

-0.623

AcbHLH065

Ach09g064141.2

351

38384.03

5.80

51.22

74.44

-0.544

AcbHLH066

Ach23g267831.2

638

70072.59

7.03

46.65

72.13

-0.547

AcbHLH067

Ach23g176631.2

217

23653.60

5.36

57.35

77.83

-0.512

AcbHLH068

Ach26g322811.2

528

57418.55

7.26

58.00

60.21

-0.769

AcbHLH069

Ach16g017431.2

204

22995.80

8.27

43.53

67.30

-1.021

AcbHLH070

Ach06g283551.2

187

19988.14

7.85

44.99

54.81

-0.862

AcbHLH071

Ach24g233841.2

94

10981.24

5.16

55.20

77.87

-0.838

AcbHLH072

Ach00g076641.2

714

76883.87

6.46

57.93

62.02

-0.619

AcbHLH073

Ach21g299091.2

371

40447.98

5.70

60.60

63.88

-0.689

AcbHLH074

Ach28g123541.2

483

53917.84

6.53

59.45

57.54

-0.743

AcbHLH075

Ach07g340591.2

346

38269.15

6.47

61.52

64.28

-0.787

AcbHLH076

Ach16g157701

405

41615.28

6.19

57.06

70.96

-0.421

AcbHLH077

Ach00g011091.2

417

44133.79

6.63

41.55

56.98

-0.411

AcbHLH078

Ach17g439741.2

259

27602.08

5.77

50.28

78.07

-0.366

AcbHLH079

Ach28g212861

316

35426.92

5.07

42.09

79.87

-0.457

AcbHLH080

Ach05g159561.2

325

36173.64

6.43

42.94

71.14

-0.820

AcbHLH081

Ach20g091661

234

27437.32

8.62

54.43

72.95

-0.751

AcbHLH082

Ach08g009641

471

52234.29

5.50

48.95

76.56

-0.563

AcbHLH083

Ach00g397521.2

221

24462.87

4.90

65.18

62.67

-0.631

AcbHLH084

Ach00g032761

274

31029.92

5.31

60.49

77.96

-0.492

AcbHLH085

Ach01g308091.2

409

43140.98

4.99

43.45

76.63

-0.389

AcbHLH086

Ach01g353411.2

177

19419.67

8.28

47.28

65.71

-0.688

AcbHLH087

Ach08g302211.2

653

73706.34

5.13

46.75

79.59

-0.484

AcbHLH088

Ach09g174051.2

368

40970.70

5.21

51.31

67.80

-0.690

AcbHLH089

Ach13g017831

493

54782.50

6.08

44.44

74.48

-0.515

AcbHLH090

Ach06g169871.2

228

25904.91

9.42

54.49

66.18

-0.756

AcbHLH091

Ach08g096211.2

289

30734.91

9.44

50.03

66.61

-0.527

AcbHLH092

Ach00g329831.2

255

28924.10

5.05

55.93

68.78

-0.828

AcbHLH093

Ach26g241401.2

464

51670.07

6.32

52.73

55.67

-0.766

AcbHLH094

Ach04g159461.2

238

25753.16

8.43

52.10

59.87

-0.437

AcbHLH095

Ach16g021861.2

180

20821.86

9.36

25.77

77.39

-0.533

AcbHLH096

Ach06g053731.2

442

49734.56

8.85

37.92

81.15

-0.564

AcbHLH097

Ach27g338981.2

343

38342.77

5.41

56.90

74.69

-0.699

AcbHLH098

Ach24g313111.2

343

37685.20

9.51

47.89

82.48

-0.296

AcbHLH099

Ach19g137551.2

181

20425.69

9.54

28.42

97.29

-0.307

AcbHLH100

Ach04g087871.2

291

33170.33

4.65

58.17

76.36

-0.613

AcbHLH101

Ach21g417621.2

93

9879.13

8.58

41.02

77.74

-0.530

AcbHLH102

Ach05g192881.2

265

29211.08

6.11

54.72

58.15

-0.813

AcbHLH103

Ach26g217961

272

29566.77

6.02

62.53

69.93

-0.678

AcbHLH104

Ach18g244201.2

593

66655.91

5.51

52.34

80.52

-0.522

AcbHLH105

Ach25g177891.2

635

69871.98

5.46

46.98

73.24

-0.421

AcbHLH106

Ach00g480871.2

254

28494.38

8.73

63.26

84.13

-0.411

AcbHLH107

Ach13g389001.2

551

60163.57

5.89

67.52

59.38

-0.520

AcbHLH108

Ach26g084621.2

653

71853.26

5.54

48.35

69.48

-0.602

AcbHLH109

Ach25g430521.2

573

65494.56

8.84

52.82

83.80

-0.632

AcbHLH110

Ach26g078531.2

536

58810.51

5.91

64.16

58.71

-0.602

AcbHLH111

Ach00g310341

428

47228.11

5.30

45.19

83.53

-0.362

AcbHLH112

Ach17g177021.2

696

76829.77

6.09

66.60

52.83

-0.679

AcbHLH113

Ach06g332351.2

292

31991.40

5.06

59.09

61.47

-0.671

AcbHLH114

Ach08g056701.2

332

37372.19

6.08

58.12

78.40

-0.561

AcbHLH115

Ach15g403241.2

297

33677.26

6.76

50.23

85.93

-0.472

AcbHLH116

Ach00g247731.2

383

42386.46

7.66

53.74

75.35

-0.680

AcbHLH117

Ach03g244361.2

262

28956.03

5.12

61.04

71.83

-0.601

AcbHLH118

Ach07g440891.2

326

36137.87

8.58

39.69

78.37

-0.490

AcbHLH119

Ach00g128751.2

332

36465.86

9.28

59.29

62.05

-0.665

AcbHLH120

Ach19g138241.2

286

30590.62

5.26

63.36

57.41

-0.385

AcbHLH121

Ach13g329601.2

403

41374.18

6.20

55.55

73.97

-0.350

AcbHLH122

Ach14g178981.2

333

37129.48

6.20

61.77

58.59

-0.941

AcbHLH123

Ach01g136071.2

597

66249.55

6.64

46.30

75.95

-0.481

AcbHLH124

Ach00g309341

241

26411.38

5.53

66.49

65.15

-0.651

AcbHLH125

Ach25g096511

289

31994.51

7.72

51.88

83.46

-0.284

AcbHLH126

Ach15g105951

466

51880.98

5.57

46.05

76.97

-0.556

AcbHLH127

Ach00g146261.2

350

38320.93

6.49

58.01

63.80

-0.606

AcbHLH128

Ach03g007901.2

402

44480.70

5.98

50.89

64.53

-0.694

AcbHLH129

Ach12g069961.2

338

37029.25

6.17

63.72

60.30

-0.662

AcbHLH130

Ach04g396431.2

244

26368.22

9.70

47.82

70.04

-0.382

AcbHLH131

Ach01g466331.2

241

27263.54

9.12

78.04

93.44

-0.322

AcbHLH132

Ach23g121441.2

400

43631.85

6.34

65.93

53.45

-0.628

AcbHLH133

Ach28g321841

337

37283.36

7.69

62.86

87.95

-0.373

AcbHLH134

Ach28g395541.2

287

30484.54

6.32

48.16

86.76

-0.252

AcbHLH135

Ach06g441691.2

544

59199.40

5.43

53.11

65.92

-0.531

AcbHLH136

Ach04g440091.2

316

34724.77

5.93

53.23

75.98

-0.460

AcbHLH137

Ach01g088091.2

255

28265.15

6.60

46.80

55.45

-0.852

AcbHLH138

Ach24g313181

636

69859.08

6.05

42.79

73.21

-0.526

AcbHLH139

Ach27g338911.2

314

35878.95

5.37

55.09

79.75

-0.462

AcbHLH140

Ach00g361761.2

235

26702.26

5.65

62.85

89.87

-0.447

AcbHLH141

Ach07g346301

429

47453.59

6.47

48.60

82.03

-0.393

AcbHLH142

Ach23g335591.2

239

26994.68

5.13

36.33

84.90

-0.385

AcbHLH143

Ach07g000591.2

218

25109.24

6.56

53.63

63.12

-0.976

AcbHLH144

Ach25g096541.2

654

71900.36

5.76

48.33

70.24

-0.580

AcbHLH145

Ach14g317751.2

242

27680.14

8.60

66.18

79.34

-0.793

AcbHLH146

Ach19g357141

326

36585.53

5.71

55.05

57.73

-0.658

AcbHLH147

Ach06g448391.2

94

10688.21

10.27

82.21

71.70

-0.999

AcbHLH148

Ach01g394971.2

292

33373.63

4.83

71.53

85.51

-0.550

AcbHLH149

Ach12g075131

227

26499.49

9.58

50.84

73.52

-0.657

AcbHLH150

Ach15g243731

491

54844.09

7.17

44.97

78.98

-0.482

AcbHLH151

Ach29g355681.2

319

35367.49

5.94

54.49

70.88

-0.774

AcbHLH152

Ach06g332761.2

253

27439.77

6.70

48.79

67.15

-0.538

AcbHLH153

Ach23g333271.2

230

25355.97

8.45

50.96

77.65

-0.573

AcbHLH154

Ach03g354401.2

276

30968.35

8.50

43.82

96.67

-0.385

AcbHLH155

Ach05g147751

133

15321.80

10.52

47.52

81.35

-0.803

AcbHLH156

Ach13g144791.2

339

37377.24

5.44

41.41

81.89

-0.410

AcbHLH157

Ach10g270131.2

161

18199.25

5.85

37.49

107.14

-0.086

AcbHLH158

Ach09g174141.2

423

45923.70

4.92

51.55

73.76

-0.615

AcbHLH159

Ach09g013141.2

334

36626.82

5.41

65.00

70.45

-0.610

 

从结果上看,编码氨基酸数从 93AcbHLH101)~818AcbHLH020),平均长度为 342 个氨基酸。通过 Ex-pasy预测其分子量大小为 9.88 kDAcbHLH101)~88.83 kDAcbHLH020),等电点为 4.65AcbHLH100)~11.08AcbHLH026)。从以上理化性质来看,虽然 bHLH TFs 的保守结构域中存在碱性区域,但酸性氨基酸富集于蛋白质分子中,因此 67.30% 猕猴桃 bHLH 家族蛋白等电点小于 7,大部分呈弱酸性,此现象与拟南芥及水稻相同。猕猴桃中 bHLH 家族蛋白质总平均亲水指数在 −1.227AcbHLH063)~ −0.086AcbHLH157)之间,均为负值,说明该家族蛋白均属于亲水性蛋白。不稳定指数介于25.77AcbHLH095)~87.31AcbHLH063),其中仅有9个属于稳定蛋白(II<40),剩余 94.34% 均为不稳定蛋白(II>40)。脂肪指数介于45.87AcbHLH063~ 107.14AcbHLH157)。

2.2 蛋白保守基序(motif)分析

猕猴桃 159 bHLH 基因保守基序分析结果如图 12 所示。

 

1 猕猴桃 bHLH 结构域 WebLogo

Fig 1. The WebLogo plot of Actinidia chinensis bHLH domain

: 不同位点上氨基酸字母的高度代表保守性的高低; 保守性高于 50% 的氨基酸用大写字母表示

猕猴桃 bHLH 保守基序进行分析结果如图 3 所示,每一个亚家族之间的转录因子尽管它们的长度差别很大,但是它们的保守基序长度及位置都很相似。motif1-10 在图中用不同的颜色表示,10 个保守基序的详细信息表旁标注所示。除 bHLH 保守结构域外,bHLH 转录因子家族还含有其他保守型的结构域,但 Motif1Motif2 总是相邻,两者共同构成了 bHLH 结构域。这些保守元件是转录因子发挥其调控作用所必需的,对于维持蛋白质的三维构象和与靶基因的结合至关重要。

 

2 猕猴桃 bHLH 转录因子的保守基序分析

Fig 2.     The conserved motifs analysis of Actinidia chinensis bHLH transcription factors

2.3 染色体位置和基因重复分析

159 个猕猴桃 bHLH 基因家族成员在染色体上分布如图4所示。AcbHLH001AcbHLH159 29 条染色体中呈不均匀分布,其中 Chr00 号染色体上分布最多为 29 条,29 号染色体最少为 1 条。一般认为,基因之间的距离小于 100 kb 的即为串联复制,分析发现,猕猴桃染色体上存在基因串联复制现象的有 Chr1 上的AcbHLH004 AcbHLH005Chr4 上的 AcbHLH016AcbHLH017AcbHLH018AcbHLH019 CsbHLH020Chr05上 的 AcbHLH024AcbHLH025AcbHLH026AcbHLH027Chr06 上的 AcbHLH033 AcbHLH034AcbHLH035 AcbHLH036Chr07 上的 AcbHLH040AcbHLH041Chr08 上的AcbHLH051AcbHLH052Chr09 上 的 AcbHLH054 AcbHLH055Chr 18上的AcbHLH083AcbHLH084Chr21上的AcbHLH093AcbHLH094Chr23上的AcbHLH100AcbHLH101AcbHLH102Chr24上的AcbHLH104AcbHLH105AcbHLH106AcbHLH107Chr25上的AcbHLH109AcbHLH110AcbHLH112AcbHLH113Chr26上的AcbHLH117AcbHLH118AcbHLH120AcbHLH121Chr27上的AcbHLH124AcbHLH125Chr00上的AcbHLH136AcbHLH137AcbHLH142AcbHLH143AcbHLH158AcbHLH159

 

 

3 猕猴桃 bHLH 基因在染色体上的定位

Fig. 3. Chromosomal locations of Actinidia chinensis bHLH gene family

2.4 系统进化分析

为了研究猕猴桃 bHLH 基因家族的进化关系,利用鉴定出的 159 条甜橙 bHLH 蛋白序列与 161条拟南芥 bHLH 蛋白序列构建进化树(图 4)。根据拟南芥中 bHLH TFs 的分类系统和甜橙 bHLHTFs 进化树的分类情况,全部成员分为 16 个亚族,其中第 V 亚族中的 bHLH 成员数量最多, 共 38 个,第 IIV亚族中的成员数量最少,仅为 1 个。其中第VI和第XI为两个,猕猴桃与拟南芥在第IIIIIIVIXIII共四个亚家族中的成员数量差距较大,且前者的数量均小于后者的50%,而在其他亚家族中二者的数量差别不大,以上结果表明猕猴桃 bHLH 家族基因历史演变的过程中发生了基因扩增或收缩。

 

4 猕猴桃和拟南芥 bHLH 基因家族的进化树

Fig. 4. Phylogenetic tree based on Actinidia chinensis and arabidopsis bHLH transcription factors

3结论与讨论

bHLH 家族在真核生物转录因子家族中是一个大家族,并在生物的生长发育、生理及新陈代谢过程中发挥着一系列的重要调节作用。已经在诸如苹果(Malus domestica)、樱桃(Cerasus pseudocerasus)、短柄草 和拟南芥等植物中鉴定了 bHLH 家族的转录因子,并对其生长与生物和非生物胁迫之间的关系也做了研究。耿晶晶的研究报道鉴定出 56 个甜橙 bHLH 家族成员,并分析了其在低温胁迫下的表达模式[35]。在本研究中,利用生物信息学的手段对甜橙中的bHLH TFs 进行鉴定,并对其理化性质、保守结构域、系统进化关系、染色体上的位置分布及在不同组织中的表达情况等方面进行了分析,为bHLH 基因家族在基因表达调控、结构和功能等研究提供参考,为揭示 bHLH 家族基因参与植物生长发育机制的调控提供参考。

通过分析验证从猕猴桃中鉴出了 159 bHLH基因(表 1),根据基因在染色体上的位置,将猕猴桃 159bHLH 基因分别命名为 AcbHLH001AcbHLH159bHLH 保守结构域是由 HLH 区和碱性氨基酸区和两部分组成。研究者发现,在番茄bHLH 转录因子家族中同样存在高度保守的 Glu9His5Arg13  Arg10 等氨基酸残基,在 HLH 区也存在高度保守的氨基酸残基 Leu23  Leu64HLH 区的保守氨基酸残基与二聚体形成相关,而碱性氨基酸区保守氨基酸残基与靶基因的结合紧密相关。

染色体定位分析发现,基因在染色体上的分布不均匀,基因复制是基因重组以及扩增的最主要途径,其主要包括串联重复和大片段复制 2 种方式。串联复制的序列与保守区域非常的相似,进化树中的它们的亲缘关系也很近,因此推测,在进化的过程中他们的功能也类似,但还有待进一步的研究验证。通过在线软件 MEME 对猕猴桃159 bHLH 基因的保守基序进行分析,从中找到了 10 个高度保守氨基酸基序,保守基序分析显示,同一亚家族中的大多数保守基序相似,表明每个亚家族中编码蛋白的功能是稳定的,Motif1Motif2 几乎存在于所有的 AcbHLH 蛋白中,且总是相邻,共同构成 bHLH 结构域,综上,所有这些 bHLH 保守基序在同一亚家族的独特性及保守性也是对甜橙 bHLH 基因家族的进化分类的佐证,同时推测,除 bHLH 结构域外的其他保守基序也是每个亚家族发挥其相应功能的关键。

为了研究猕猴桃 bHLH 基因家族的进化关系,本研究把 159 bHLH 划分为 16 个亚族,同一亚家族内的成员大都具有相同的保守基序。bHLH TFs 家族成员数量巨大,对其进行分类有一定难度。bHLH TFs 参与植物多种调控代谢活动。