猕猴桃 bHLH 转录因子家族的鉴定及生物信息学分析
参与人员:毛甲绪22020080029;陶蓉22020080040;郑慧敏22020080071;沈智峰22020080032
背景
在植物中,第一个被发现的 bHLH 超基因家族成员是玉米 R 基因,实验证明其在花青素合成中起到关键作用(Ludwig et al.1989)。随后,越来越多的 bHLH 被证明参与到了更广泛的生理途径中,其中包括调节光信号(Roig-Villanova et al.2007,Leivar et al.2008);激素信号转导(Lee et al.2006);响应机械损伤、干旱、高盐、氧化胁迫(Babitha et al.2015)低温胁迫(Jin et al.2016,Feng et al.2012)、缺铁反应(Huang and Dai 2015,Zhao et al.2016);共生铵运输(Kaiser et al.1998)和类黄酮类物质合成(Matus et al.2010)。
越来越多的证据表明,植物在应答逆境胁迫过程中,Ca2+ 信使、ROS 、MAPK 级联以及 WRKY 和 bZIP 等多种转录因子组成的信号网络起到了至关重要的作用。因此剖析这些信号网络和阐明机制对于了解植物防御反应具有非常重要的作用,但是目前对该方面的认识还存在一定的欠缺,需要更进一步的深入研究。
bHLH 转录因子是植物中最大的转录因子家族之一,仅次于 MYB 转录因子,在植物应答逆境过程中起到了至关重要的作用。植物在单独或者同时应答多种生物和非生物胁迫时,多个基因在转录水平上发生转录重排并引发下游某些防御反应对于植物应答生物胁迫和非生物胁迫非常重要。bHLH基因在病原菌侵染过程中同样起作用。
已报道的在植物中的 bHLH 家族全基因组鉴定中,拟南芥有161个bHLH家族成员,水稻166个,番茄159个,还有许多非模式植物,如马尾松、苹果、桃子等也相继被报道,猕猴桃(Actinidia chinensis)作为我国本土的一种重要经济果实,其Vc含量丰富,是当之无愧的水果之王,其 bHLH 家族全基因组尚未被揭示。
1 实验方法
1.1猕猴桃 bHLH 转录因子家族鉴定
在猕猴桃基因组数据库(http://kiwifruitgenome.org/)下载所需文件。在 Pfam 数据库(http://pfam-legacy.xfam.org/)中以 bHLH 结构域(PF00010)的隐马尔可夫模型(HMM)作为查询对象,使用 TBtools 软件在猕猴桃蛋白组中进行搜索,提交到 NCBI 上的保守结构域数据库 CDD (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Structure/bwrpsb/bwrpsb.cgi)进行搜索鉴定。并使用 ExPASy网站(https://web.expasy.org/protparam/)分析理化参数(分子量、等电点、氨基酸组成成分、原子组成等)。
1.2 猕猴桃 bHLH 家族蛋白基序(motif)分析
用 MEME 在线工具(http://web.mit.edu/meme_v4.11.4/share/doc/meme.html)识别保守基序,参数设置为:保守基序个数为3,重复次数为零次或一次,其他为默认值。
1.3 猕猴桃 bHLH 家族染色体位置和基因重复分析
用 TBtools 软件根据基因结构注释文件进行基因在染色体上的定位分析,并根据结果对基因重复情况进行分析。
1.4 猕猴桃 bHLH 家族系统进化分析
用 MEGA 5.0 中的邻距法(NJ, Neighborjoining)构建系统发育树,其中校验参数 Bootstrap=1 000。利用 MEGA 5.0 构建 AcbHLH 基因的个体系统发育树和来自 2 个物种(AtbHLH 和AcbHLH)的 bHLH 基因的综合系统发育树,并对猕猴桃 bHLH 基因家族进行分类。
2 结果与分析
2.1 转录因子家族成员鉴定
利用是否含有保守结构域 bHLH 基序( PF00010),初步获得 214 个 bHLH 候选基因,cdd-search 和 hummer 网站对结构域进行预测分析后,最后得到 159 个猕猴桃 bHLH基因家族成员,将这 159 个成员命名为AcbHLH 001~159,提交 ExPASy 网站对蛋白序列理化性质进行分析后汇总如表一。
表 1 猕猴桃中鉴定出的 AcbHLH 基因家族成员及其基本特性
Table 1 The AcbHLH gene family members in Actinidia chinensis and their basic characteristics
基因ID |
原始ID |
氨基酸/aa |
分子量/Da |
等电点/PI |
不稳定指数 |
脂肪系数 |
总平均亲水指数GRAVY |
AcbHLH001 |
Ach00g239761.2 |
387 |
42884.90 |
5.34 |
53.41 |
66.82 |
-0.628 |
AcbHLH002 |
Ach00g129161.2 |
320 |
35316.73 |
6.11 |
53.10 |
75.59 |
-0.630 |
AcbHLH003 |
Ach24g233831 |
255 |
28680.91 |
9.20 |
49.85 |
89.73 |
-0.491 |
AcbHLH004 |
Ach14g401621.2 |
426 |
47589.50 |
6.28 |
44.77 |
78.43 |
-0.491 |
AcbHLH005 |
Ach00g090241.2 |
278 |
30867.99 |
8.43 |
62.63 |
73.99 |
-0.516 |
AcbHLH006 |
Ach21g348771 |
287 |
31714.80 |
5.62 |
58.77 |
86.76 |
-0.396 |
AcbHLH007 |
Ach00g067431.2 |
263 |
28449.77 |
7.77 |
57.06 |
66.50 |
-0.651 |
AcbHLH008 |
Ach26g084581.2 |
317 |
34968.10 |
8.17 |
48.93 |
89.62 |
-0.248 |
AcbHLH009 |
Ach03g030051.2 |
296 |
31766.79 |
5.28 |
54.09 |
84.39 |
-0.253 |
AcbHLH010 |
Ach23g359571 |
493 |
54752.64 |
6.22 |
40.76 |
79.43 |
-0.437 |
AcbHLH011 |
Ach00g477371.2 |
160 |
17644.99 |
5.93 |
45.47 |
98.69 |
-0.280 |
AcbHLH012 |
Ach04g049191.2 |
316 |
34724.77 |
5.93 |
53.23 |
75.98 |
-0.460 |
AcbHLH013 |
Ach08g030801.2 |
282 |
31604.17 |
4.73 |
56.53 |
64.26 |
-0.544 |
AcbHLH014 |
Ach04g087151.2 |
278 |
30961.07 |
5.58 |
61.69 |
81.83 |
-0.430 |
AcbHLH015 |
Ach05g207091.2 |
393 |
43871.80 |
9.13 |
50.20 |
72.93 |
-0.610 |
AcbHLH016 |
Ach08g104421.2 |
593 |
66119.54 |
6.64 |
51.44 |
76.12 |
-0.498 |
AcbHLH017 |
Ach26g271161.2 |
233 |
26176.35 |
6.76 |
49.16 |
60.69 |
-0.775 |
AcbHLH018 |
Ach00g367441 |
254 |
28462.27 |
8.20 |
69.34 |
87.20 |
-0.407 |
AcbHLH019 |
Ach08g181261 |
176 |
19726.56 |
9.10 |
29.53 |
80.91 |
-0.535 |
AcbHLH020 |
Ach21g211521.2 |
818 |
88828.88 |
5.80 |
46.31 |
77.35 |
-0.339 |
AcbHLH021 |
Ach26g217751.2 |
272 |
30571.42 |
5.77 |
56.98 |
81.73 |
-0.683 |
AcbHLH022 |
Ach25g373971.2 |
211 |
23947.59 |
7.06 |
41.76 |
55.45 |
-0.904 |
AcbHLH023 |
Ach00g271541 |
246 |
28116.79 |
5.55 |
63.48 |
78.54 |
-0.527 |
AcbHLH024 |
Ach05g432931.2 |
343 |
38662.48 |
5.30 |
53.15 |
79.27 |
-0.590 |
AcbHLH025 |
Ach01g235091.2 |
380 |
40558.85 |
5.35 |
41.76 |
59.68 |
-0.306 |
AcbHLH026 |
Ach00g374511 |
189 |
21297.56 |
11.08 |
73.12 |
79.10 |
-0.749 |
AcbHLH027 |
Ach16g465301.2 |
282 |
30960.37 |
5.93 |
63.27 |
67.09 |
-0.723 |
AcbHLH028 |
Ach17g464411.2 |
446 |
49396.71 |
5.04 |
69.58 |
75.90 |
-0.715 |
AcbHLH029 |
Ach18g071731.2 |
572 |
65039.95 |
5.39 |
48.01 |
80.77 |
-0.451 |
AcbHLH030 |
Ach10g189921.2 |
627 |
68336.32 |
5.26 |
48.26 |
70.43 |
-0.527 |
AcbHLH031 |
Ach00g445451.2 |
220 |
24088.61 |
8.70 |
50.39 |
63.00 |
-0.391 |
AcbHLH032 |
Ach08g253811.2 |
356 |
39694.10 |
5.18 |
63.74 |
84.63 |
-0.475 |
AcbHLH033 |
Ach00g021041.2 |
289 |
31874.25 |
5.41 |
65.78 |
65.88 |
-0.616 |
AcbHLH034 |
Ach24g054201 |
293 |
31425.43 |
5.29 |
56.39 |
83.24 |
-0.278 |
AcbHLH035 |
Ach06g232701.2 |
391 |
43461.47 |
5.33 |
55.38 |
65.88 |
-0.653 |
AcbHLH036 |
Ach20g368981 |
243 |
27658.45 |
5.08 |
60.30 |
88.31 |
-0.459 |
AcbHLH037 |
Ach00g104991.2 |
254 |
27878.35 |
8.08 |
46.83 |
69.17 |
-0.569 |
AcbHLH038 |
Ach11g336631.2 |
248 |
27436.25 |
4.82 |
69.10 |
64.48 |
-0.714 |
AcbHLH039 |
Ach14g313661.2 |
434 |
48072.20 |
6.37 |
48.96 |
82.88 |
-0.421 |
AcbHLH040 |
Ach00g061231.2 |
478 |
53789.14 |
8.35 |
59.56 |
78.58 |
-0.494 |
AcbHLH041 |
Ach08g104681.2 |
517 |
57585.97 |
5.62 |
40.56 |
77.83 |
-0.451 |
AcbHLH042 |
Ach26g253521.2 |
237 |
26486.70 |
8.48 |
48.36 |
67.09 |
-0.719 |
AcbHLH043 |
Ach00g281761 |
251 |
28311.25 |
8.69 |
47.73 |
79.96 |
-0.456 |
AcbHLH044 |
Ach00g346471.2 |
212 |
23541.38 |
8.83 |
41.88 |
65.75 |
-0.692 |
AcbHLH045 |
Ach13g458711.2 |
330 |
37101.37 |
6.90 |
58.46 |
77.36 |
-0.338 |
AcbHLH046 |
Ach01g088391 |
352 |
38449.41 |
5.49 |
56.22 |
86.96 |
-0.388 |
AcbHLH047 |
Ach21g394631.2 |
291 |
31663.39 |
5.43 |
57.02 |
74.50 |
-0.488 |
AcbHLH048 |
Ach04g361801.2 |
336 |
37646.47 |
5.56 |
55.33 |
55.51 |
-0.838 |
AcbHLH049 |
Ach00g105191 |
292 |
32481.17 |
5.24 |
57.96 |
70.45 |
-0.661 |
AcbHLH050 |
Ach00g480881.2 |
254 |
28480.35 |
8.73 |
62.74 |
83.74 |
-0.409 |
AcbHLH051 |
Ach18g092921.2 |
152 |
17726.97 |
8.83 |
72.61 |
71.78 |
-0.998 |
AcbHLH052 |
Ach07g463871.2 |
603 |
66643.75 |
6.16 |
39.80 |
75.85 |
-0.496 |
AcbHLH053 |
Ach07g157501 |
274 |
30982.42 |
6.32 |
60.57 |
78.54 |
-0.325 |
AcbHLH054 |
Ach02g293201 |
246 |
27610.86 |
6.00 |
64.35 |
83.21 |
-0.761 |
AcbHLH055 |
Ach13g309021.2 |
294 |
33001.02 |
5.11 |
47.18 |
77.99 |
-0.563 |
AcbHLH056 |
Ach05g147821.2 |
350 |
39542.57 |
6.10 |
52.49 |
79.06 |
-0.560 |
AcbHLH057 |
Ach04g249371.2 |
348 |
37821.13 |
6.10 |
57.86 |
60.55 |
-0.727 |
AcbHLH058 |
Ach25g177941.2 |
500 |
55699.43 |
8.81 |
38.20 |
76.24 |
-0.455 |
AcbHLH059 |
Ach23g359461 |
296 |
31436.58 |
5.91 |
41.23 |
75.24 |
-0.282 |
AcbHLH060 |
Ach00g033091 |
94 |
10671.23 |
10.27 |
86.88 |
71.70 |
-0.971 |
AcbHLH061 |
Ach26g405101.2 |
275 |
30683.46 |
8.82 |
44.79 |
88.95 |
-0.249 |
AcbHLH062 |
Ach01g326561.2 |
473 |
53421.63 |
6.14 |
60.96 |
80.78 |
-0.485 |
AcbHLH063 |
Ach02g292881.2 |
104 |
12186.45 |
7.92 |
87.31 |
45.87 |
-1.227 |
AcbHLH064 |
Ach15g111891.2 |
307 |
34254.41 |
8.48 |
58.56 |
61.27 |
-0.623 |
AcbHLH065 |
Ach09g064141.2 |
351 |
38384.03 |
5.80 |
51.22 |
74.44 |
-0.544 |
AcbHLH066 |
Ach23g267831.2 |
638 |
70072.59 |
7.03 |
46.65 |
72.13 |
-0.547 |
AcbHLH067 |
Ach23g176631.2 |
217 |
23653.60 |
5.36 |
57.35 |
77.83 |
-0.512 |
AcbHLH068 |
Ach26g322811.2 |
528 |
57418.55 |
7.26 |
58.00 |
60.21 |
-0.769 |
AcbHLH069 |
Ach16g017431.2 |
204 |
22995.80 |
8.27 |
43.53 |
67.30 |
-1.021 |
AcbHLH070 |
Ach06g283551.2 |
187 |
19988.14 |
7.85 |
44.99 |
54.81 |
-0.862 |
AcbHLH071 |
Ach24g233841.2 |
94 |
10981.24 |
5.16 |
55.20 |
77.87 |
-0.838 |
AcbHLH072 |
Ach00g076641.2 |
714 |
76883.87 |
6.46 |
57.93 |
62.02 |
-0.619 |
AcbHLH073 |
Ach21g299091.2 |
371 |
40447.98 |
5.70 |
60.60 |
63.88 |
-0.689 |
AcbHLH074 |
Ach28g123541.2 |
483 |
53917.84 |
6.53 |
59.45 |
57.54 |
-0.743 |
AcbHLH075 |
Ach07g340591.2 |
346 |
38269.15 |
6.47 |
61.52 |
64.28 |
-0.787 |
AcbHLH076 |
Ach16g157701 |
405 |
41615.28 |
6.19 |
57.06 |
70.96 |
-0.421 |
AcbHLH077 |
Ach00g011091.2 |
417 |
44133.79 |
6.63 |
41.55 |
56.98 |
-0.411 |
AcbHLH078 |
Ach17g439741.2 |
259 |
27602.08 |
5.77 |
50.28 |
78.07 |
-0.366 |
AcbHLH079 |
Ach28g212861 |
316 |
35426.92 |
5.07 |
42.09 |
79.87 |
-0.457 |
AcbHLH080 |
Ach05g159561.2 |
325 |
36173.64 |
6.43 |
42.94 |
71.14 |
-0.820 |
AcbHLH081 |
Ach20g091661 |
234 |
27437.32 |
8.62 |
54.43 |
72.95 |
-0.751 |
AcbHLH082 |
Ach08g009641 |
471 |
52234.29 |
5.50 |
48.95 |
76.56 |
-0.563 |
AcbHLH083 |
Ach00g397521.2 |
221 |
24462.87 |
4.90 |
65.18 |
62.67 |
-0.631 |
AcbHLH084 |
Ach00g032761 |
274 |
31029.92 |
5.31 |
60.49 |
77.96 |
-0.492 |
AcbHLH085 |
Ach01g308091.2 |
409 |
43140.98 |
4.99 |
43.45 |
76.63 |
-0.389 |
AcbHLH086 |
Ach01g353411.2 |
177 |
19419.67 |
8.28 |
47.28 |
65.71 |
-0.688 |
AcbHLH087 |
Ach08g302211.2 |
653 |
73706.34 |
5.13 |
46.75 |
79.59 |
-0.484 |
AcbHLH088 |
Ach09g174051.2 |
368 |
40970.70 |
5.21 |
51.31 |
67.80 |
-0.690 |
AcbHLH089 |
Ach13g017831 |
493 |
54782.50 |
6.08 |
44.44 |
74.48 |
-0.515 |
AcbHLH090 |
Ach06g169871.2 |
228 |
25904.91 |
9.42 |
54.49 |
66.18 |
-0.756 |
AcbHLH091 |
Ach08g096211.2 |
289 |
30734.91 |
9.44 |
50.03 |
66.61 |
-0.527 |
AcbHLH092 |
Ach00g329831.2 |
255 |
28924.10 |
5.05 |
55.93 |
68.78 |
-0.828 |
AcbHLH093 |
Ach26g241401.2 |
464 |
51670.07 |
6.32 |
52.73 |
55.67 |
-0.766 |
AcbHLH094 |
Ach04g159461.2 |
238 |
25753.16 |
8.43 |
52.10 |
59.87 |
-0.437 |
AcbHLH095 |
Ach16g021861.2 |
180 |
20821.86 |
9.36 |
25.77 |
77.39 |
-0.533 |
AcbHLH096 |
Ach06g053731.2 |
442 |
49734.56 |
8.85 |
37.92 |
81.15 |
-0.564 |
AcbHLH097 |
Ach27g338981.2 |
343 |
38342.77 |
5.41 |
56.90 |
74.69 |
-0.699 |
AcbHLH098 |
Ach24g313111.2 |
343 |
37685.20 |
9.51 |
47.89 |
82.48 |
-0.296 |
AcbHLH099 |
Ach19g137551.2 |
181 |
20425.69 |
9.54 |
28.42 |
97.29 |
-0.307 |
AcbHLH100 |
Ach04g087871.2 |
291 |
33170.33 |
4.65 |
58.17 |
76.36 |
-0.613 |
AcbHLH101 |
Ach21g417621.2 |
93 |
9879.13 |
8.58 |
41.02 |
77.74 |
-0.530 |
AcbHLH102 |
Ach05g192881.2 |
265 |
29211.08 |
6.11 |
54.72 |
58.15 |
-0.813 |
AcbHLH103 |
Ach26g217961 |
272 |
29566.77 |
6.02 |
62.53 |
69.93 |
-0.678 |
AcbHLH104 |
Ach18g244201.2 |
593 |
66655.91 |
5.51 |
52.34 |
80.52 |
-0.522 |
AcbHLH105 |
Ach25g177891.2 |
635 |
69871.98 |
5.46 |
46.98 |
73.24 |
-0.421 |
AcbHLH106 |
Ach00g480871.2 |
254 |
28494.38 |
8.73 |
63.26 |
84.13 |
-0.411 |
AcbHLH107 |
Ach13g389001.2 |
551 |
60163.57 |
5.89 |
67.52 |
59.38 |
-0.520 |
AcbHLH108 |
Ach26g084621.2 |
653 |
71853.26 |
5.54 |
48.35 |
69.48 |
-0.602 |
AcbHLH109 |
Ach25g430521.2 |
573 |
65494.56 |
8.84 |
52.82 |
83.80 |
-0.632 |
AcbHLH110 |
Ach26g078531.2 |
536 |
58810.51 |
5.91 |
64.16 |
58.71 |
-0.602 |
AcbHLH111 |
Ach00g310341 |
428 |
47228.11 |
5.30 |
45.19 |
83.53 |
-0.362 |
AcbHLH112 |
Ach17g177021.2 |
696 |
76829.77 |
6.09 |
66.60 |
52.83 |
-0.679 |
AcbHLH113 |
Ach06g332351.2 |
292 |
31991.40 |
5.06 |
59.09 |
61.47 |
-0.671 |
AcbHLH114 |
Ach08g056701.2 |
332 |
37372.19 |
6.08 |
58.12 |
78.40 |
-0.561 |
AcbHLH115 |
Ach15g403241.2 |
297 |
33677.26 |
6.76 |
50.23 |
85.93 |
-0.472 |
AcbHLH116 |
Ach00g247731.2 |
383 |
42386.46 |
7.66 |
53.74 |
75.35 |
-0.680 |
AcbHLH117 |
Ach03g244361.2 |
262 |
28956.03 |
5.12 |
61.04 |
71.83 |
-0.601 |
AcbHLH118 |
Ach07g440891.2 |
326 |
36137.87 |
8.58 |
39.69 |
78.37 |
-0.490 |
AcbHLH119 |
Ach00g128751.2 |
332 |
36465.86 |
9.28 |
59.29 |
62.05 |
-0.665 |
AcbHLH120 |
Ach19g138241.2 |
286 |
30590.62 |
5.26 |
63.36 |
57.41 |
-0.385 |
AcbHLH121 |
Ach13g329601.2 |
403 |
41374.18 |
6.20 |
55.55 |
73.97 |
-0.350 |
AcbHLH122 |
Ach14g178981.2 |
333 |
37129.48 |
6.20 |
61.77 |
58.59 |
-0.941 |
AcbHLH123 |
Ach01g136071.2 |
597 |
66249.55 |
6.64 |
46.30 |
75.95 |
-0.481 |
AcbHLH124 |
Ach00g309341 |
241 |
26411.38 |
5.53 |
66.49 |
65.15 |
-0.651 |
AcbHLH125 |
Ach25g096511 |
289 |
31994.51 |
7.72 |
51.88 |
83.46 |
-0.284 |
AcbHLH126 |
Ach15g105951 |
466 |
51880.98 |
5.57 |
46.05 |
76.97 |
-0.556 |
AcbHLH127 |
Ach00g146261.2 |
350 |
38320.93 |
6.49 |
58.01 |
63.80 |
-0.606 |
AcbHLH128 |
Ach03g007901.2 |
402 |
44480.70 |
5.98 |
50.89 |
64.53 |
-0.694 |
AcbHLH129 |
Ach12g069961.2 |
338 |
37029.25 |
6.17 |
63.72 |
60.30 |
-0.662 |
AcbHLH130 |
Ach04g396431.2 |
244 |
26368.22 |
9.70 |
47.82 |
70.04 |
-0.382 |
AcbHLH131 |
Ach01g466331.2 |
241 |
27263.54 |
9.12 |
78.04 |
93.44 |
-0.322 |
AcbHLH132 |
Ach23g121441.2 |
400 |
43631.85 |
6.34 |
65.93 |
53.45 |
-0.628 |
AcbHLH133 |
Ach28g321841 |
337 |
37283.36 |
7.69 |
62.86 |
87.95 |
-0.373 |
AcbHLH134 |
Ach28g395541.2 |
287 |
30484.54 |
6.32 |
48.16 |
86.76 |
-0.252 |
AcbHLH135 |
Ach06g441691.2 |
544 |
59199.40 |
5.43 |
53.11 |
65.92 |
-0.531 |
AcbHLH136 |
Ach04g440091.2 |
316 |
34724.77 |
5.93 |
53.23 |
75.98 |
-0.460 |
AcbHLH137 |
Ach01g088091.2 |
255 |
28265.15 |
6.60 |
46.80 |
55.45 |
-0.852 |
AcbHLH138 |
Ach24g313181 |
636 |
69859.08 |
6.05 |
42.79 |
73.21 |
-0.526 |
AcbHLH139 |
Ach27g338911.2 |
314 |
35878.95 |
5.37 |
55.09 |
79.75 |
-0.462 |
AcbHLH140 |
Ach00g361761.2 |
235 |
26702.26 |
5.65 |
62.85 |
89.87 |
-0.447 |
AcbHLH141 |
Ach07g346301 |
429 |
47453.59 |
6.47 |
48.60 |
82.03 |
-0.393 |
AcbHLH142 |
Ach23g335591.2 |
239 |
26994.68 |
5.13 |
36.33 |
84.90 |
-0.385 |
AcbHLH143 |
Ach07g000591.2 |
218 |
25109.24 |
6.56 |
53.63 |
63.12 |
-0.976 |
AcbHLH144 |
Ach25g096541.2 |
654 |
71900.36 |
5.76 |
48.33 |
70.24 |
-0.580 |
AcbHLH145 |
Ach14g317751.2 |
242 |
27680.14 |
8.60 |
66.18 |
79.34 |
-0.793 |
AcbHLH146 |
Ach19g357141 |
326 |
36585.53 |
5.71 |
55.05 |
57.73 |
-0.658 |
AcbHLH147 |
Ach06g448391.2 |
94 |
10688.21 |
10.27 |
82.21 |
71.70 |
-0.999 |
AcbHLH148 |
Ach01g394971.2 |
292 |
33373.63 |
4.83 |
71.53 |
85.51 |
-0.550 |
AcbHLH149 |
Ach12g075131 |
227 |
26499.49 |
9.58 |
50.84 |
73.52 |
-0.657 |
AcbHLH150 |
Ach15g243731 |
491 |
54844.09 |
7.17 |
44.97 |
78.98 |
-0.482 |
AcbHLH151 |
Ach29g355681.2 |
319 |
35367.49 |
5.94 |
54.49 |
70.88 |
-0.774 |
AcbHLH152 |
Ach06g332761.2 |
253 |
27439.77 |
6.70 |
48.79 |
67.15 |
-0.538 |
AcbHLH153 |
Ach23g333271.2 |
230 |
25355.97 |
8.45 |
50.96 |
77.65 |
-0.573 |
AcbHLH154 |
Ach03g354401.2 |
276 |
30968.35 |
8.50 |
43.82 |
96.67 |
-0.385 |
AcbHLH155 |
Ach05g147751 |
133 |
15321.80 |
10.52 |
47.52 |
81.35 |
-0.803 |
AcbHLH156 |
Ach13g144791.2 |
339 |
37377.24 |
5.44 |
41.41 |
81.89 |
-0.410 |
AcbHLH157 |
Ach10g270131.2 |
161 |
18199.25 |
5.85 |
37.49 |
107.14 |
-0.086 |
AcbHLH158 |
Ach09g174141.2 |
423 |
45923.70 |
4.92 |
51.55 |
73.76 |
-0.615 |
AcbHLH159 |
Ach09g013141.2 |
334 |
36626.82 |
5.41 |
65.00 |
70.45 |
-0.610 |
从结果上看,编码氨基酸数从 93(AcbHLH101)~818(AcbHLH020),平均长度为 342 个氨基酸。通过 Ex-pasy预测其分子量大小为 9.88 kD(AcbHLH101)~88.83 kD(AcbHLH020),等电点为 4.65(AcbHLH100)~11.08(AcbHLH026)。从以上理化性质来看,虽然 bHLH TFs 的保守结构域中存在碱性区域,但酸性氨基酸富集于蛋白质分子中,因此 67.30% 猕猴桃 bHLH 家族蛋白等电点小于 7,大部分呈弱酸性,此现象与拟南芥及水稻相同。猕猴桃中 bHLH 家族蛋白质总平均亲水指数在 −1.227(AcbHLH063)~ −0.086(AcbHLH157)之间,均为负值,说明该家族蛋白均属于亲水性蛋白。不稳定指数介于25.77(AcbHLH095)~87.31(AcbHLH063),其中仅有9个属于稳定蛋白(II<40),剩余 94.34% 均为不稳定蛋白(II>40)。脂肪指数介于45.87(AcbHLH063)~ 107.14(AcbHLH157)。
2.2 蛋白保守基序(motif)分析
猕猴桃 159 个bHLH 基因保守基序分析结果如图 1,2 所示。
图 1 猕猴桃 bHLH 结构域 WebLogo图
Fig 1. The WebLogo plot of Actinidia chinensis bHLH domain
注: 不同位点上氨基酸字母的高度代表保守性的高低; 保守性高于 50% 的氨基酸用大写字母表示
猕猴桃 bHLH 保守基序进行分析结果如图 3 所示,每一个亚家族之间的转录因子尽管它们的长度差别很大,但是它们的保守基序长度及位置都很相似。motif1-10 在图中用不同的颜色表示,10 个保守基序的详细信息表旁标注所示。除 bHLH 保守结构域外,bHLH 转录因子家族还含有其他保守型的结构域,但 Motif1和 Motif2 总是相邻,两者共同构成了 bHLH 结构域。这些保守元件是转录因子发挥其调控作用所必需的,对于维持蛋白质的三维构象和与靶基因的结合至关重要。
图 2 猕猴桃 bHLH 转录因子的保守基序分析
Fig 2. The conserved motifs analysis of Actinidia chinensis bHLH transcription factors
2.3 染色体位置和基因重复分析
159 个猕猴桃 bHLH 基因家族成员在染色体上分布如图4所示。AcbHLH001~AcbHLH159 在 29 条染色体中呈不均匀分布,其中 Chr00 号染色体上分布最多为 29 条,29 号染色体最少为 1 条。一般认为,基因之间的距离小于 100 kb 的即为串联复制,分析发现,猕猴桃染色体上存在基因串联复制现象的有 Chr1 上的AcbHLH004 和 AcbHLH005;Chr4 上的 AcbHLH016、AcbHLH017和AcbHLH018,AcbHLH019 和 CsbHLH020;Chr05上 的 AcbHLH024、AcbHLH025、AcbHLH026和AcbHLH027;Chr06 上的 AcbHLH033 和 AcbHLH034,AcbHLH035 和 AcbHLH036;Chr07 上的 AcbHLH040和AcbHLH041;Chr08 上的AcbHLH051和 AcbHLH052; Chr09 上 的 AcbHLH054 和AcbHLH055;Chr 18上的AcbHLH083和AcbHLH084;Chr21上的AcbHLH093和AcbHLH094;Chr23上的AcbHLH100、AcbHLH101和AcbHLH102;Chr24上的AcbHLH104和AcbHLH105,AcbHLH106和AcbHLH107;Chr25上的AcbHLH109和AcbHLH110,AcbHLH112和AcbHLH113;Chr26上的AcbHLH117和AcbHLH118,AcbHLH120和AcbHLH121;Chr27上的AcbHLH124和AcbHLH125;Chr00上的AcbHLH136和AcbHLH137,AcbHLH142和AcbHLH143,AcbHLH158和AcbHLH159。
图 3 猕猴桃 bHLH 基因在染色体上的定位
Fig. 3. Chromosomal locations of Actinidia chinensis bHLH gene family
2.4 系统进化分析
为了研究猕猴桃 bHLH 基因家族的进化关系,利用鉴定出的 159 条甜橙 bHLH 蛋白序列与 161条拟南芥 bHLH 蛋白序列构建进化树(图 4)。根据拟南芥中 bHLH TFs 的分类系统和甜橙 bHLHTFs 进化树的分类情况,全部成员分为 16 个亚族,其中第 V 亚族中的 bHLH 成员数量最多, 共 38 个,第 II、V亚族中的成员数量最少,仅为 1 个。其中第VI和第XI为两个,猕猴桃与拟南芥在第I、II、III、VI、XIII共四个亚家族中的成员数量差距较大,且前者的数量均小于后者的50%,而在其他亚家族中二者的数量差别不大,以上结果表明猕猴桃 bHLH 家族基因历史演变的过程中发生了基因扩增或收缩。
图 4 猕猴桃和拟南芥 bHLH 基因家族的进化树
Fig. 4. Phylogenetic tree based on Actinidia chinensis and arabidopsis bHLH transcription factors
3结论与讨论
bHLH 家族在真核生物转录因子家族中是一个大家族,并在生物的生长发育、生理及新陈代谢过程中发挥着一系列的重要调节作用。已经在诸如苹果(Malus domestica)、樱桃(Cerasus pseudocerasus)、短柄草 和拟南芥等植物中鉴定了 bHLH 家族的转录因子,并对其生长与生物和非生物胁迫之间的关系也做了研究。耿晶晶的研究报道鉴定出 56 个甜橙 bHLH 家族成员,并分析了其在低温胁迫下的表达模式[35]。在本研究中,利用生物信息学的手段对甜橙中的bHLH TFs 进行鉴定,并对其理化性质、保守结构域、系统进化关系、染色体上的位置分布及在不同组织中的表达情况等方面进行了分析,为bHLH 基因家族在基因表达调控、结构和功能等研究提供参考,为揭示 bHLH 家族基因参与植物生长发育机制的调控提供参考。
通过分析验证从猕猴桃中鉴出了 159 个 bHLH基因(表 1),根据基因在染色体上的位置,将猕猴桃 159个 bHLH 基因分别命名为 AcbHLH001~AcbHLH159,bHLH 保守结构域是由 HLH 区和碱性氨基酸区和两部分组成。研究者发现,在番茄bHLH 转录因子家族中同样存在高度保守的 Glu9、His5、Arg13 及 Arg10 等氨基酸残基,在 HLH 区也存在高度保守的氨基酸残基 Leu23 和 Leu64。HLH 区的保守氨基酸残基与二聚体形成相关,而碱性氨基酸区保守氨基酸残基与靶基因的结合紧密相关。
染色体定位分析发现,基因在染色体上的分布不均匀,基因复制是基因重组以及扩增的最主要途径,其主要包括串联重复和大片段复制 2 种方式。串联复制的序列与保守区域非常的相似,进化树中的它们的亲缘关系也很近,因此推测,在进化的过程中他们的功能也类似,但还有待进一步的研究验证。通过在线软件 MEME 对猕猴桃159 条 bHLH 基因的保守基序进行分析,从中找到了 10 个高度保守氨基酸基序,保守基序分析显示,同一亚家族中的大多数保守基序相似,表明每个亚家族中编码蛋白的功能是稳定的,Motif1和 Motif2 几乎存在于所有的 AcbHLH 蛋白中,且总是相邻,共同构成 bHLH 结构域,综上,所有这些 bHLH 保守基序在同一亚家族的独特性及保守性也是对甜橙 bHLH 基因家族的进化分类的佐证,同时推测,除 bHLH 结构域外的其他保守基序也是每个亚家族发挥其相应功能的关键。
为了研究猕猴桃 bHLH 基因家族的进化关系,本研究把 159 个 bHLH 划分为 16 个亚族,同一亚家族内的成员大都具有相同的保守基序。bHLH TFs 家族成员数量巨大,对其进行分类有一定难度。bHLH TFs 参与植物多种调控代谢活动。